ฟื้นฟู สืบสาน วิถีชีวิตผ่านเส้นใยกัญชง
ข่าวคราวการผลักดันต้นกัญชงให้เป็นพืชเศรษฐกิจนำมาใช้ประโยชน์โดยทอเส้นใยเป็นผ้าใช้ในครัวเรือนและเชิงอุตสาหกรรมของทางรัฐบาล อีกทั้งทางสถานอารยธรรมศึกษา โขง-สาละวิน มหาวิทยาลัยนเรศวรเองก็มีพิพิธภัณฑ์ผ้าเป็นหนึ่งในเส้นทางการเรียนรู้ ซึ่งเล็งเห็นถึงความสำคัญของผ้าทอมือ มีการจัดแสดงผ้าทอมือและวิถีชีวิตของกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ภายในพิพิธภัณฑ์หลายชนิด รวมถึงผ้าใยกัญชง ผ้าใยกัญชงจึงเป็นหนึ่งผ้าทอมือที่มีคุณค่า ความสำคัญ นอกเหนือจากผ้าฝ้ายและผ้าไหมที่เราพบเห็นกันอยู่ทั่วไป
กัญชงมีหลายคนเข้าใจผิดคิดว่าเป็นสารเสพติดที่ให้โทษภัย แต่แท้จริงกัญชงเป็นเพียงพืชคู่แฝดกัญชา กัญชงเป็นพืชที่เกิดจากการแยกสายพันธุ์ออกมาจากกัญชา กัญชงจึงไม่มีสารเสพติดใด ๆ อีกทั้งมีประโยชน์และคุณสมบัติเด่นหลายด้าน แตกต่างกันตรง “กัญชาให้โทษภัย แต่กัญชงให้ประโยชน์” กัญชงถูกผลักดันให้เป็นพืชเศรษฐกิจ ด้วยประโยชน์จากเส้นใยที่เหนียวนุ่ม แข็งแรงกว่าผ้าฝ้าย ให้ความอบอุ่นกว่าลินิน ด้วยคุณสมบัติเหล่านี้จึงเหมาะนำมาใช้ทำเป็นเครื่องนุ่งห่ม พร้อมพัฒนาปรับปรุงดีไซน์ให้ทันสมัย หลากหลายรูปแบบ และสามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างเหมาะสม
มารู้จักลักษณะของกัญชง
กัญชง หรือ Hemp (เฮมพ์) จัดเป็นไม้ล้มลุกมีอายุเพียงหนึ่งปี ลำต้นสีเขียวตั้งตรง ดั้งเดิมขึ้นอยู่ในเขตอบอุ่นทวีปเอเชีย ต่อมาได้มีการกระจายพันธุ์เป็นบริเวณกว้างอยู่ทางตอนกลางของทวีป จนมาถึงประเทศไทยได้มีชาวเขาเผ่าม้งนำมาปลูกและใช้ประโยชน์จนถึงปัจจุบัน หลายคนมักเข้าใจผิดคิดว่าต้นกัญชงคือต้นกัญชา แต่แท้จริงแล้วแค่มีลักษณะคล้ายกันในด้านลักษณะทางพฤกษศาสตร์ กัญชงเป็นพืชที่ไม่มีสารเสพติด เปลือกเหนียวลอกง่าย ให้เส้นคุณภาพสูงมีการนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์เกี่ยวกับการถักทอ อาทิ เครื่องนุ่งห่ม รองเท้า เยื่อกระดาษ หรือสินค้าส่งออก เป็นต้น อนึ่งชาวม้งเชื่อว่าเทพเจ้าได้มอบเมล็ดต้นกัญชงมาให้มนุษย์ มีความสำคัญกับวิถีชีวิตวัฒนธรรมตามความเชื่อ และนำมาใช้ใช้ในพิธีกรรมต่าง ๆ
หลายคนคงสงสัยแล้วว่าเจ้าใยกัญชงนี้นำไปใช้ประโยชน์อะไรได้บ้าง
เนื่องจากใยกัญชงถูกนำมาทำเป็นเส้นใยผ้าและถักทอ ตกแต่งลวดลายศิลป์ตามแบบฉบับของชนเผ่าม้งดั้งเดิมที่มีการใช้ประโยชน์ตามประเพณีและรูปแบบชนเผ่าม้ง จึงถือว่ากัญชงเป็นพืชพื้นบ้านที่มีความสำคัญอยู่กับชาวเขาเผ่าม้ง นับตั้งแต่เกิดจนตาย กัญชงในภาษาม้ง เรียกว่า “หมั้ง” หรือ “ม่าง” ตามความเชื่อของชาวเขาเผ่าม้งที่เชื่อว่าเทพเจ้าหรือเย่อโซ๊ะเป็นผู้สร้างโลก สร้างมนุษย์ และได้ประทานพันธุ์พืช พันธุ์สัตว์ มาให้มนุษย์ได้ใช้ หมั้งก็เป็นพันธุ์พืชชนิดหนึ่งที่ได้ประทานมาให้มนุษย์ได้ใช้ทำเป็นเครื่องนุ่งห่ม ใช้สอย และใช้ในพิธีกรรมต่าง ๆ ชาวเขาเผ่าม้งจะลอกเปลือกกัญชงแล้วนำเส้นใยมาต่อกันเป็นเส้นเพื่อใช้เป็นเส้นด้ายและเชือก นอกจากนี้ยังใช้ในพิธีกรรมต่าง ๆ อีกทั้งยังใช้เป็นรองเท้าของคนตายเพื่อเดินทางไปสวรรค์ ทำเป็นด้ายสายสิญจน์ในพิธีกรรมต่าง ๆ ตลอดจนใช้ทอผ้า ทำเครื่องนุ่งห่ม ที่สำคัญคือใช้ในพิธีอัวเน้งหรือพิธีเข้าทรงซึ่งเป็นงานประเพณีสำคัญของชาวม้ง ดังนั้นกัญชงจึงเป็นพืชดั้งเดิมที่มีการใช้ประโยชน์ตามประเพณีในรูปแบบชนเผ่าม้งแต่เดิมอยู่แล้ว
เส้นใยกัญชงเป็นที่นิยมของกลุ่มผู้หลงใหลเสื้อผ้าวัฒนธรรมของพี่น้องชนเผ่า ซึ่งเล่าลือกันว่า ผ้ากัญชงนั้นสวยงามแปลกตาและมีเสน่ห์ และปัจจุบันผ้าใยกัญชงได้กลายเป็นวัตถุดิบในการผลิตผ้าทอมือของแบรนด์เนมระดับโลกต่าง ๆ เช่น Hermes Prada Converse Vans และแบรนด์อื่น ๆ อีกมากมาย
จะเห็นได้ว่าเส้นใยกัญชงอยู่คู่กับชาวเขาเผ่าม้งมาแต่ดั้งเดิมจนถึงปัจจุบัน ทางรัฐบาลจึงมีแนวคิดในการนำเส้นใยกัญชงที่ถักทอใช้กันตามชาวเขาเผ่าม้งมาต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์ที่เป็นเอกลักษณ์แบบไทย ตกแต่งลวดลายตามแบบฉบับชาวเขาเผ่าม้ง ด้วยประโยชน์และคุณสมบัติของเส้นใยผ่านกระบวนการพัฒนามาเป็นผลิตภัณฑ์มากมาย หลากหลายรูปแบบ สร้างอาชีพ และนำมาใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างลงตัว
“ผลิตภัณฑ์ที่ถักทอจากเส้นใยกัญชงเป็นสินค้าที่ปกป้องสิ่งแวดล้อม
เหมาะอย่างยิ่งสำหรับคนรุ่นใหม่ที่รักและห่วงใยธรรมชาติ
น.ส. ละอองดาว โฉมสี
นักศึกษาฝึกงานสาขาวิชาภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
มหาวิทยาลัยราชภัฎพิบูลสงคราม
๑๗ มกราคม ๒๕๕๙
ขอขอบคุณรูปภาพและข้อมูลจาก
พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติ
http://health.mil
http://www.nuvo.net
ความเห็นล่าสุด