บทความพิเศษ ชุด ตามรอยเวียงจันทน์
หลงเสน่ห์บาสโลป ศิลปวัฒนธรรมอันพลิ้วหวาน นุ่มนวล พร้อมเพรียง
สะท้อนตัวตนคนชาติลาว
“มาหัดเต้นบาสโลปกันค่ะ” เสียงหวาน ๆ ของชบา ไกด์สาวชาวลาวในทริปการจัดทำแผนยุทธศาสตร์สมาคมนิสิตเก่ามหาวิทยาลัยนเรศวร ณ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว เมื่อวันที่ ๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๐ ทำเอาเหล่านักร้อง นักเต้นทั้งหลายหยุดชะงัก เมื่อแรกก็ให้รู้สึกขัดอารมณ์ แต่พอได้เริ่มเต้น เตะเท้า ขยับซ้าย โยกขวา ก็เริ่มสนุก ผิดบ้าง ถูกบ้าง ชนกันก็มี หรือไม่ก็ไปกันคนละทิศละทาง ตัวฉันเองมัวเพลินกับการถ่ายรูป เลยขอฝึกเต้นแบบส่วนตัวกับสาวชบา แต่ก็ยังไปไม่รอด มาเริ่มเป็นรูปเป็นร่างตอนได้ครูกิตติมศักดิ์ คือ คุณสังคม ภูมิภักดี อดีตโฆษกรัฐบาลลาว ที่มาให้การต้อนรับ สังสรรค์กับคณะของเรา
“เริ่มจากเตะเท้าไปข้างหน้า ซ้าย ขวา ซ้าย แล้วขยับออกทางขวา ๔ ก้าว เตะเท้าซ้าย ขยับมาด้านซ้ายอีก ๔ ก้าว เตะเท้าขวา จากเดินถอยหลัง ๓ จังหวะ เตะเท้าซ้าย แล้วเริ่มใหม่เหมือนเดิม”
แรก ๆ ขาก็ขัดกันอยู่บ้าง ต้องตั้งสติให้ดี ไม่นาน ก็เต้นบาสโลปได้เข้าจังหวะ เหมาะเจาะ พลิ้วไปตามเสียงเพลง หมุนไปทั้ง ๔ ทิศ เมื่อส่วนใหญ่เต้นกันได้แล้ว คุณสังคม ภูมิภักดี และคุณไพจิตร แสงมณี อดีตรองปลัดสำนักนายกรัฐมนตรีของลาวก็พาเราไปลงสนามจริง ณ ชัยชนะไนท์คลับ…สำหรับฉันเป็นครั้งแรกที่มีโอกาสเข้าไนท์คลับ บอกได้เลยว่าอารมณ์เดียวกับที่เคยเห็นในหนัง ในละคร บรรยากาศค่อนข้างอึมครึม มีเวทีนักร้อง รายล้อมด้วยโต๊ะ-เก้าอี้แบบโซฟา ตรงกลางเป็นฟลอร์สำหรับออกไปเต้นรำ ลูกค้าส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุและวัยทำงาน พวกเราใจจดใจจ่อ พอถึงเวลาก็ออกไปเรียงแถวหน้ากระดานวาดลวดลายลีลาบาสโลปกันอย่างสนุกสนาน สวยงาม พร้อมเพรียงกว่าที่คิด รวมไปถึงการรำวง ส่วนจังหวะอื่น ๆ ขอบาย มีได้อยู่บ้างคือชะชะช่า
งานนี้ทั้งสนุกสนาน ครื้นเครง ได้สัมผัสอีกรสชาติของชีวิต เป็นความแปลกใหม่ที่กลับไปอวดใคร ๆ ได้ว่า ฉันไปเต้นบาสโลปในไนท์คลับประเทศลาวมาแล้ว
กลับจากไนท์คลับ กระทั่งเดินทางมาถึงพิษณุโลก ฉันยังติดอกติดใจการเต้นจังหวะบาสโลป คิดเลยเถิดถึงขนาดว่า น่าจะตั้งชมรมเต้นบาสโลปขึ้น และทำให้ฉันต้องเปิดเว็บไซต์ศึกษาเรื่องบาสโลปอย่างจริงจัง
ບັດສະລົບ ถือว่าเป็นการเต้นที่เป็นเอกลักษณ์ของคนลาว ที่มีการสร้างสรรค์ท่าเต้นให้เข้ากับยุคสมัยและวัฒนธรรมประเพณีที่ดีงาม เราจะเห็นการเต้น ບັດສະລົບ ในงานรื่นเริงต่างๆ เพื่อสร้างความสนุกสนานให้แขกที่เข้ามาร่วมงาน เช่น ງານດອງ (งานดอง) หรืองานแต่งงานบ้านเรา งานเลี้ยงรับรองแขกบ้านแขกเมือง เป็นต้น ซึ่งข้อดีของการเต้นลักษณะแบบนี้ คือทำให้แขกทั้งหลายมีความรู้สึกสนุกสนาน และมีความเป็นกันเองมากขึ้น แถมยังช่วยย่อยอาหารได้ดี
ส่วนที่มาของບັດສະລົບ บาสโลป บาสะโล๊ฟ หรือบัดสลบนั้น บ้างก็ว่าได้รับอิทธิพลมาจากฝรั่งเศส บางตำราก็ว่าจากรัสเซีย ที่น่าสนใจที่สุดก็เห็นจะเป็นการสันนิษฐานว่ามาจากการเต้นคู่ชายหญิงของประเทศสเปนที่เรียกว่า Paso Double
การเต้น Paso double เป็นการเต้นพื้นเมืองของสเปน มีลักษณะคล้ายลีลาศ โดยนำท่าทางการสู้วัวกระทิงของมาทาดอร์มาประยุกต์ใช้ โดยเปรียบเทียบผู้หญิงคู่เต้นว่าเสมือนผ้าผืนสีแดงที่พลิ้วไหวยามหลอกล่อวัวกระทิง สำหรับจังหวะดนตรี (เพลงมาร์ช) ที่ใช้ประกอบการเต้น Paso double ของสเปนนั้น เดิมที่ใช้บรรเลงในสนาม ก่อนที่มาทาดอร์จะเดินมาสู้วัวกระทิง จังหวะมาร์ชของสเปนนั้น มีชื่อไปสอดคล้องกับเพลงมาร์ชของฝรั่งเศสที่แต่งขึ้นในปี ๑๗๙๐ ชื่อว่า Pas redouble
เมื่อสเปนนำท่าทางการต่อสู้วัวกระทิงมาประยุกต์ใช้กับจังมาร์ช จึงกลายเป็น Paso double dance ครับ ซึ่งฮิตติดลมบนในสเปนในปี ๑๙๒๐ และเผยแพร่ข้ามไปเป็นที่นิยมในหมู่ชนชั้นสูงชาวฝรั่งเศสในปี ๑๙๓๐
สรุปคือการเต้น ບັດສະລົບ ของลาว และการเต้น Paso double dance ของสเปน แตกต่างกันทั้งวิธีการเต้น และจำนวนผู้เต้น แต่มีชื่อคล้ายกัน Paso + Double = Paslop
ບັດສະລົບ อาจจะมาจากการผสมผสานลีลาท่าเต้นของสเปน ฝรั่งเศส หรือรัสเซียอย่างที่หลายคนว่าไว้ แต่สำหรับฉันเชื่ออย่างหนึ่งว่า นี่คือการเต้นที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของชาวลาวโดยแท้
อย่างไรก็ตาม เรื่องที่มาของบาสโลปคงไม่สำคัญเท่ากับการคงเอกลักษณ์เฉพาะตัวอันแสนทรงเสน่ห์ พลิ้วหวาน น่ารัก ยิ่งเห็นสาวลาวในชุดประจำชาติ คือนุ่งผ้าซิ่นเต้นบาสโลป บอกได้เลยว่า เหมือนต้องมนต์ขลังเลยทีเดียว เรียกว่าเป็นศิลปะประจำชาติอันงดงามจริง ๆ คนลาวนิยมเต้นเวลาออกงานสังคม เช่น งานเลี้ยงสังสรรค์ งานแต่งงาน รวมไปถึงงานเลี้ยงรับรองที่เป็นทางการ สำหรับต้อนรับแขกบ้านแขกเมือง
ที่สำคัญบาสโลปไม่ได้เป็นที่จังหวะการเต้นเฉพาะคนทำงานหรือผู้สูงอายุเท่านั้น วัยรุ่นหนุ่มสาวชาวลาวก็นิยมเต้นเช่นกัน ซึ่งภาพเหล่านั้นยังอยู่ในความทรงจำ แม้ว่าจะผ่านมากว่า ๑ ปีแล้ว นั่นคือ โครงการสานสัมพันธ์มิตรภาพไทย-ลาว ครั้งที่ ๑๓ เมื่อวันที่ ๒๙ – ๓๑ มกราคม ๒๕๕๙ ซึ่งมหาวิทยาลัยนเรศวรเป็นเจ้าภาพ มีนิสิตนักศึกษาจากสถาบันในประเทศไทยเข้าร่วม ๑๐ แห่ง และจากประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ๓ แห่ง ในงานเลี้ยงต้อนรับคืนวันที่ ๒๘ มกราคม ๒๕๕๙ มีการร้องเพลงเต้นบาสโลปของนักศึกษาจากลาว ไม่เพียงเท่านั้น ด้านล่างของเวที ภาพของนิสิตสาวลาวนุ่งผ้าซิ่นยืนเรียงแถวเต้นบาสโลปอย่างสวยงาม พร้อมเพรียงไปกับนักศึกษาชาย เป็นภาพแห่งความประทับใจและเชิดหน้าชูตาประเทศได้เป็นอย่างดี
ບັດສະລົບ บาสโลป บาสะโล๊ป หรือบัดสลบ จึงเป็นเอกลักษณ์ของประเทศลาวอันน่าภูมิใจอย่างยิ่ง แม้แต่ชาวไทยอย่างฉันเองยังหลงใหลไปกับการขยับซ้าย ขวา หน้า หลัง นอกจากนี้ ບັດສະລົບ ยังถือเป็นการออกกำลังกาย สร้างความสนุกสนาน สานสัมพันธ์ระหว่างผู้เต้น ที่สำคัญยังสะท้อนความนุ่มนวล อ่อนช้อย ถ้อยทีถ้อยอาศัย ให้เกียรติซึ่งกันและกัน อันเป็นเอกลักษณ์ตัวตนของคนลาวได้อย่างชัดเจน
บาสโลปลีลาอันหวานพลิ้ว
ยักย้ายปลิวซ้ายขวามาหน้าหลัง
ทรงเสน่ห์นุ่มนวลแฝงพลัง
สุดพร้อมพรั่งสามัคคีนี่คือลาว
พรปวีณ์ ทองด้วง
นักประชาสัมพันธ์ สถานอารยธรรมศึกษา โขง-สาละวิน
มหาวิทยาลัยนเรศวร
๑๐ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๐
ขอบคุณข้อมูลและรูปภาพ
//karnmandalay.exteen.com/20121101/entry
พนัส ปรีวาสนา //www.gotoknow.org/posts/605275
//www.sa.nu.ac.th
//www.collectadd.com/article/82
//news.thaipbs.or.th/content/“บั๊ดสลบ” จังหวะท่าเต้นเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของลาว
//www.youtube.com/watchv=Pe_IOpKMYZc
ความเห็นล่าสุด