จิ๋วแต่แจ๋ว…งาขี้ม้อน พืชพื้นถิ่น คุณค่าสูง
เกร็ดงานวิจัย
โครงการสืบค้นตลาดพื้นเมืองกับวิถีชีวิตคนชายแดนแม่สอด จังหวัดตาก
“ข้าวเหนี่ยงงามาแล้วค่ะ” แค่ชื่อก็แปลกพออยู่แล้ว หน้าตาของอาหารยังชวนฉงนสนเท่ห์ได้อีก เจ้าภาพมื้อกลางวันของเรา คือ คุณนงคราญ สุริเมือง สมาชิกสภาเทศบาลตำบลแม่ระมาด อำเภอแม่ระมาด จังหวัดตาก จึงต้องใช้เวลาในการสาธยายขยายความกันเนิ่นนานพอสมควร
“คำว่าเหนี่ยงเป็นภาษาเหนือแปลว่าคลุก ข้าวเหนี่ยงงาจึงหมายถึง ข้าวคลุกงานั่นเอง โดยใช้ข้าวเหนียว แต่ว่างาที่เห็นนี้ไม่ใช่งาดำที่เรารู้จักโดยทั่วไป เป็นงาขี้ม้อน”
เอาล่ะสิ สร้างความงงงวยเข้าไปอีก คุณนงคราญจึงไปหยิบงาดำกับงาขี้ม้อนมาเปรียบเทียบให้ดูความแตกต่าง พลางเล่าถึงอาหารชนิดนี้ “ข้าวเหนี่ยงงาคือการนำงาขี้ม้อนมาตำให้ละเอียด แล้วคลุกกับข้าวเหนียวที่หุงสุกแล้ว กินได้เลย ถ้ากินไม่หมดก็นำมาปิ้งกินแบบข้าวจี่ งาขี้ม้อนถือเป็นอาหารหลักของคนแม่ระมาด สามารถนำไปทำอาหารได้สารพัดชนิด นอกจากข้าวเหนี่ยงงาแล้ว ยังสมารถทำขนม ผสมในข้าวหลาม ผสมกับน้ำดื่ม หรือรับประทานเพียว ๆ ได้เลย”
พวกเราได้เห็นเมล็ด แต่ไม่มีต้นให้ดูแล้ว เพราะชาวบ้านจะปลูกงาขี้ม้อนในช่วงฤดูหนาว มีการเก็บเมล็ด ตัดต้นไปเรียบร้อยก่อนที่เราจะลงพื้นที่ ก่อนกลับคุณนงคราญยังมอบเมล็ดงาขี้ม้อนมาให้เราหนึ่งถุงใหญ่ อ้อ…ลืมบอกไปว่า ข้าวเหนี่ยงงาอร่อยมาก กินแล้วนึกถึงขนมแดกงาแถวบ้านเรา
จากข้อมูลเบื้องต้น เมื่อกลับจากการลงพื้นที่ จึงต้องลงมือสืบค้นข้อมูลของงาขี้ม้อน ที่เราเองเพิ่งจะได้ยิน ได้เห็น และรู้จักเป็นครั้งแรก งาขี้ม้อนมีหลายชื่อแล้วแต่ท้องถิ่น เช่น งามน งาปุก แง นอ ง้า เป็นต้น จัดเป็นไม้พุ่มหรือไม้ล้มลุก เป็นพืชจำพวกเดียวกับกะเพรา โหระพา ใบแมงลัก พบว่าปลูกอยู่ทางภาคเหนือของประเทศไทยมานานแล้ว คนภาคเหนือจะนำไปแปรรูปได้หลายอย่าง นอกเหนือจากที่คุณนงคราญเล่าให้ฟังแล้ว ยังทำเป็นงาขี้ม่อนแผ่น (คล้าย ๆ กับถั่วตัด) แล้วก็ยังมีการนำมาทำเป็นชางาขี้ม่อน หรือในช่วงหลัง ๆ มีการดัดแปลงนำมาทำเป็นคุกกี้งาขี้ม่อน ทำให้สามารถหากินได้ง่ายมากขึ้น
สำหรับคุณค่าทางอาหารนั้น งาขี้ม้อนมีกรดไขมันอิ่มตัวสูง มีฟอสฟอรัสและแคลเซียมสูง อุดมไปด้วยวิตามินบี และมีสารเซซามอล ที่เชื่อกันว่ามีส่วนช่วยป้องกันโรคมะเร็งและทำให้ร่างกายแก่ช้าลง หากกินเมล็ดจะช่วยชูกำลัง ทำให้ร่างกายอบอุ่น แก้ท้องผูก ลดไขมันในเลือด ส่วนฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาช่วยต้านแบคทีเรีย ต้านเชื้อรา เป็นยาระบาย ลดบวม ลดอุณหภูมิร่างกาย ลดระดับคอเลสเตอรอล ลดไตรกลีเซอไรด์ นอกจากนี้ยังมีผลการวิจัยออกมาล่าสุด พบว่า ในน้ำมันงาขี้ม่อน มีทั้งโอเมก้า ๓ และโอเมก้า ๖ ซึ่งเป็นกรดไขมันที่จำเป็นต่อร่างกายอีกด้วย คุณค่างาขี้ม้อนเมล็ดจิ๋วนี้จึงไม่ได้จิ๋วเหมือนรูปลักษณ์เลย
พรปวีณ์ ทองด้วง
ข้อมูลงาขี้ม้อน
http://frynn.com, http://www.manager.co.th, http://www.cheewajit.com
ความเห็นล่าสุด